Als het snoeihard regent trekken je schouders omhoog. Met een beetje pech trek je ook nog je hoofd in je nek en bijt je de tanden hard op elkaar. Heb je vaak pas door als je doorweekt je voordeur binnenstapt. Als iemand je pols stevig beetpakt, spant je hele arm. Wordt er aan getrokken, trek jij ook. Knijp je in een hand, knijpt die hand terug. Probeer maar bij je lockdown-buddy.
Als je schrikt, spant de hele boel. Spanning roept spanning op. In je hoofd, maar ook in je lichaam. Dat is waarom je bij Kung Fu wordt geleerd je vuist te spannen pas op het moment dat je je tegenstander raakt, niet daarvoor. Je gespannen vuist roept geen spanning op dus je slaat er makkelijker doorheen. Boxen: same. Karate: same.
Dat is waarom je rij-instructeur zegt dat je je stuur niet zo hard vast moet pakken. Want je bent ook minder gevoelig voor signalen als je spant. “Sorry, ik hoor je even niet hoor want ik ben nu even een moeilijk mailtje aan het typen!” Gespannen kop: minder ruimte voor andere dingen.
Hoe deal je met spanning?
Hoe ga je om met spanning? Met externe druk in al zijn vormen, van de ‘het oordeel van anderen voelen’ tot ‘je verantwoordelijkheid dragen’ en zelfs ‘iemand die je een duw geeft?’ Voor ons als trainers een hele belangrijke vraag. Want juist voor zoveel mensen is de grootste uitdaging in presenteren (of beter gezegd spreken-als-er-iets-op-het-spel-staat) het bewaren van rust. Ontspannen spreken. Meer als jezelf, minder hard werken.
Maar wat als je lichaam blijkbaar getraind is om op spanning te reageren met spanning? En als je ook nog eens minder gevoelig wordt voor signalen van buiten, voor signalen vanuit je eigen lichaam (je hebt niet eens door dat je schouders omhoog trekken in de regen), hoe vind je dan die ontspanning die je nodig hebt om maximaal te presteren? En waarom voelt presteren zo verdacht hetzelfde als ‘een inspanning leveren’ en zijn we from the get-go al overspanning aan het leveren?
Gelukkig valt er nog steeds wat te doen. Dat heb ik geleerd op de Mime (check mijn vorige blog over mime) en daar blik ik op terug om wat uitleg te geven over omgaan met spanning. Dat was mijn belangrijkste leerpunt in de hele opleiding.
Mime flashback
Je kan spanning op twee manieren ontwapenen: de bron van de spanning aanpakken of de gespannen reactie die jij daarop hebt aanpakken. De bron aanpakken is vaak kansloos. Dan kom je bij “Laat het stoppen met regenen” of “Vind je publiek minder intimiderend” of “Vertrouw er gewoon op dat het goed komt.” Beangstigend hoe vaak deze tips opduiken als je tips voor presenteren googelt, maar soit, daar zijn wij voor denk ik dan maar. Wij kijken dus naar mogelijkheden binnen jezelf.
Naar de Mime. Les één, ga maar staan Sus, rechtop, neutraal. Ik had allemaal kleine opdrachtjes in mijn hoofd over wat ik moest doen: kruin naar boven strekken, schouders naar achteren, buik in. Allemaal spier-spanningen. Ik dus heel hard mijn best doen neutraal te staan, maar het enige dat je ziet is iemand die heel hard zijn best doet neutraal te staan. En ik begrijp maar niet waarom mijn geproduceerde houding niet de houding is die mijn docent zoekt.
Daarna volgt een spervuur van andere opdrachten en beelden. “Voel dat de zwaartekracht je op de grond drukt.” “Laat met elke uitademing spanning los.” “Stel je voor dat je boodschappentassen vasthoudt die je armen en je schouders naar beneden trekken.” “Minder doen.” “Minder doen.” “minder goed doen.” “Minder je best doen.” Best moeilijk verteerbaar voor mij, want ik ben nogal allergisch voor alles wat ik zweverig vind/ niet meteen begrijp maar het helpt wel. Ik sta recht.
Ik begon de begrippen intentie en inspanning los te koppelen.
Intentie en inspanning
Iets willen bereiken werd steeds meer losgezongen van mijn best doen om dat te bereiken. Anders gezegd: je kan ook iets bereiken door ontspanning. Het is natuurlijk niet zo dat je alléén door ontspanning bereikt wat je wil: in mijn voorbeeld voor ‘rechtop staan’ lig je plat en levenloos op de grond als je niet tenminste de noodzakelijke spieren aanspant.
Maar het programmaatje wat je in je hoofd en in je lichaam opstart bij het nastreven van een doel, of dat nu in de regen fietsen, autorijden of een goede presentatie geven is, kun je aanpassen. De intentie blijft hetzelfde, want je wil dingen bereiken, maar de inspanning die daarbij hoort, verandert. Die bestaat deels uit ontspanning.
En dat is de schoonheid van mime en beweging in het algemeen: het wordt heel concreet en letterlijk. Ik weet zeker dat jij een voorbeeld kunt verzinnen in de sport die jij doet waarin je grootste werkpunt is iets te ontspannen in plaats van iets te spannen. Spier voor spier op zoek in je eigen lichaam waar je meer spant dan je nodig hebt. Knijp je ogen eens hard dicht. Doe het nog eens en check of je je kaak ook spant. Kun je je ogen hard dichtknijpen zonder je kaak te spannen? Voila, stukje valse spanning ontwapend.
Hetzelfde geldt natuurlijk voor je gedachtengang. ‘Je best doen’ roept een aantal andere gedachten op die je niet nodig hebt om te bereiken wat je wil. Als je die wilt trainen zit je tegenwoordig meer in de mindfulness of meditatie, maar voor mij is het allemaal mime. Stapje voor stapje de gedachten die valse spanning oproepen, die je niet laten bereiken wat je wilt ontwapenen en minder waarde toekennen. Niet makkelijk, maar het begint bij een diepe realisatie dat iets willen bereiken niet hetzelfde is als inspanning leveren. Ga er maar aan.
Ontspanning is ook besmettelijk. Dat dan weer wel. Leer je het op het ene gebied, gaat het ook makkelijk op het andere. Eerst zal even wennen worden je schouders te laten zakken als je door de regen fietst maar voor je het weet schiet je ook minder in een kramp bij het horen van nieuwe maatregelen. Dus: ontspan!
Geef een reactie