In de blogreeks over Innovatieve Teams kaart ik vandaag een onderwerp aan dat voor veel sprekers met nieuwe, innovatieve ideeën een beer op de weg is. “Vinden ze het wel een leuk idee? Krijg ik hier wel draagvlak voor? Zouden ze er wat in zien?” En dat tíjdens je presentatie. 

Geloof jezelf

Liegen is makkelijk als je zelf gelooft wat je zegt. Je bent technisch gezien niet eens aan het liegen. Een goede leugenaar kan zichzelf, op het moment dat hij liegt, voor een moment wijsmaken dat hij de waarheid spreekt. Hij komt rustig over, met zelfvertrouwen, geeft bewust en onbewust de signalen die horen bij een eerlijk mens. Zoals een open lichaamshouding of een oprechte stem. Daarvoor en daarna is hij zich bewust van zijn leugen, natuurlijk. Maar hoe doe je dat dan, voor even zelf geloven wat je zegt?

 

Wij geven trainingen in spreken, geen trainingen in liegen. Maar liegen is wel interessant: het legt een bepaalde druk op de spreker die andere begrippen in het spreken op een heldere manier zichtbaar maken. In dit blog focus ik mij op het begrip ‘commentaar;’ dat stemmetje in je hoofd dat heel andere dingen zegt dan dat jij tegen je publiek zegt. Al helemaal als je liegt.

 

Een belangrijk ingrediënt van zelf geloven wat je zegt is het ‘commentaar’ dat je hebt op je eigen spreken (of handelen) uitbannen.
“Nee lieverd, dat is gewoon een collega. Nauwelijks gesproken verder, dus ik weet niet waar je het over hebt” en er verder geen moment zelf aan twijfelen of het waar is wat je zegt. Niet denken over wat de ander ervan zal vinden, of ze je zullen geloven, of je er mee weg zal komen. Neen, het enige wat je doet is zeggen wat je zegt, zonder ook maar enige bijgedachte te hebben. Zonder commentaar.

 

Commentaar op jezelf

 

Zonder commentaar én zonder dat je dit commentaar communiceert, want ga er maar vanuit dat je lichaam vertaalt wat er in je hoofd omgaat. Mensen zien meer aan je dan je denkt.

We weten allemaal waar je een leugenaar aan zou herkennen: ogen draaien naar rechts, trekjes in het gezicht, een hardere of snellere stem, noem maar op. Ik denk dat iedereen andere trekjes heeft en je onmogelijk een opgetrokken wenkbrauw kan aanhalen als doorslaggevend bewijs van een leugen. Maar dát iemands gedrag reflecteert wat er in de gedachten omgaat is denk ik wel waar. Als dat gedrag niet strookt met de inhoud van je boodschap wordt je signaal troebel. Luisteraars gaan twijfelen, je komt minder sterk en minder geloofwaardig over. In veel gevallen is het commentaar op je eigen spreken een sterker signaal dan de inhoud van je boodschap zelf. Heel vragend en zenuwachtig “Natuurlijk, euh, lieverd, hou ik nog van je” zeggen communiceert vooral de twijfel.

 

Als je spreekt en er staat iets op het spel (een sollicitatie, belangrijke presentatie, leugen die je huwelijk moet redden) ligt commentaar op jezelf op de loer. Natuurlijk, jij wilt je doel bereiken dus je vraagt jezelf ook tijdens het nastreven van het doel af of het je wel zal lukken. Zo voelt dat vaak ook: je stijgt buiten je hoofd en ziet jezelf spreken en je vraagt je af, wat ben ik daar nou aan het doen? En het vervelende is dat dit je ook nog eens in de weg staat bij het behalen van je doel. Kan iedere sporter je vertellen, “Ik zat teveel in m’n kop”, “Ik was teveel bezig met winnen en te weinig met spelen”, we kennen ze. 

 

Uit je hoofd komen

 

Er zijn twee manieren om met deze uitdaging om te gaan. Je kunt een extreme mate van controle trainen en alle signalen die je onbewust communiceert bij commentaar bewust maken. Je gedachte als het ware loskoppelen van je gedrag door volledige regie te nemen over wat je uit. Dat is heel moeilijk en kost heel veel tijd.
Veel nuttiger is om je gedachtegang te trainen: jezelf op momenten van commentaar zó bijsturen dat je weer gaat denken over zaken die relevant zijn voor je presentatie. Acteurs noemen dit ‘in het moment’ zijn, sporters ‘uit mijn kop komen’, life-coaches ‘in flow raken.’ Komt allemaal op hetzelfde neer: meer waarnemen, open staan voor signalen die je krijgt van mensen in je directe omgeving (in tegenstelling tot in je hoofd van jezelf) en bewust handelingen uitvoeren. Veel mensen denken dat acteurs op de toneelschool leren liegen. Integendeel: ze leren waarnemen en handelen zónder agenda. Liegen is een bijvak.